حمل و نقل دریایی بهعنوان یکی از ارکان اصلی تجارت بینالمللی، در انتقال حجم عظیمی از کالاها نقش دارد. با توجه به افزایش روزافزون هزینههای لجستیکی، شرکتها بیش از پیش بهدنبال راهکارهایی برای کاهش هزینههای حمل و نقل دریایی هستند. اما آیا واقعاً کاهش هزینه در این مسیر ممکن است؟ در دنیای پر رقابت امروزی، حتی یک اشتباه کوچک در انتخاب مسیر، شرکت کشتیرانی یا نوع بستهبندی میتواند منجر به هزینههای سنگین و تأخیرهای گسترده شود. در چنین شرایطی، شناخت راهکارهای عملی و حرفهای برای کنترل هزینههای حملونقل، مزیت رقابتی بزرگی محسوب میشود. در این مقاله، قصد داریم ضمن معرفی چالشها، راهکارهای کاربردی و قابلاجرا برای کاهش هزینههای حملونقل دریایی را بررسی کنیم.
حمل دریایی چیست؟
حمل دریایی یکی از قدیمیترین و پرکاربردترین روشهای جابهجایی کالا در تجارت بینالمللی است که در آن کالاها از طریق مسیرهای آبی با استفاده از کشتیهای تجاری حمل میشوند. این روش بهویژه برای انتقال کالاهای حجیم، سنگین در مسافتهای طولانی مناسب است، زیرا نسبت به حمل هوایی یا زمینی از نظر هزینه مقرونبهصرفهتر است.
در حمل دریایی، کالاها معمولاً در کانتینرهای استاندارد بارگیری میشوند و این موضوع باعث میشود جابهجایی، انبارداری و تخلیه با سرعت و دقت بالاتری انجام گیرد. این نوع حمل شامل انواع مختلفی نظیر حمل کانتینری، فلهای، رو-رو (Roll-on/Roll-off) و تانکری است که هرکدام برای کالاهای خاصی استفاده میشوند. حمل دریایی نقش حیاتی در زنجیره تأمین جهانی ایفا میکند و حدود 90 درصد از تجارت جهانی کالا از این طریق انجام میشود. پایداری، ظرفیت بالا و پوشش گسترده از مزایای اصلی این روش محسوب میشوند.
عوامل تأثیرگذار بر هزینه حمل دریایی و روشهای کاهش آن
هزینههای حمل و نقل دریایی تحتتأثیر عوامل مختلفی هستند که هر یک میتوانند بهتنهایی یا در ترکیب با یکدیگر هزینه نهایی حمل کالا را افزایش دهند. شناخت این عوامل و اتخاذ راهکارهای مناسب برای کنترل آنها، نقش مهمی در بهینهسازی هزینهها دارد:
نرخ کرایه حمل کشتی (Freight Rate)
نرخ کرایه حمل یکی از اصلیترین اجزای هزینه در حمل و نقل دریایی است و بهطور مستقیم تحت تأثیر عرضه و تقاضا، ظرفیت خطوط کشتیرانی، نوع کالا و مسیر انتخابی قرار دارد. این نرخ ممکن است در فصلهای پُر بار ترافیک (Peak Seasons) بهطرز قابلتوجهی افزایش یابد. برای کاهش این هزینه، توصیه میشود با شرکتهای کشتیرانی قراردادهای بلندمدت امضا کنید یا از حمل مشترک با سایر صادرکنندگان استفاده کنید تا حجم بار افزایش یافته و نرخ کاهش یابد. شرکتهایی که بهصورت پیوسته و منظم بار ارسال میکنند، معمولاً تخفیفهایی دریافت میکنند که در بلندمدت صرفهجویی چشمگیری ایجاد میکند.
هزینه سوخت کشتی (Bunker Adjustment Factor)
هزینه سوخت کشتیها یکی از متغیرترین و پرنوسانترین بخشهای نرخ حمل است. عواملی مانند قیمت جهانی نفت، مقررات زیستمحیطی و مسیرهای طولانی میتوانند باعث افزایش قابلتوجه این هزینه شوند. برخی شرکتهای کشتیرانی نرخ سوخت را بهصورت جداگانه (BAF) روی فاکتور لحاظ میکنند. برای مدیریت این هزینه، بهتر است مسیرهای کوتاهتر یا کشتیهایی با مصرف سوخت بهینهتر انتخاب شود. همچنین در شرایطی که نرخ سوخت بالا میرود، شرکتهایی که قراردادهای ثابت دارند معمولاً در برابر نوسانات مقاومترند.
تعرفههای بندری و هزینههای تخلیه و بارگیری
بندر مقصد یا مبدا نیز نقش مهمی در ساختار هزینهای حمل و نقل دارد. هر بندر تعرفههای خاص خود را برای خدماتی مثل پهلوگیری، بارگیری، انبارداری، و ترخیص گمرکی اعمال میکند. انتخاب بندری که تعرفههای رقابتیتری داشته باشد یا از تجهیزات مدرن استفاده کند میتواند زمان تخلیه و هزینههای جانبی را کاهش دهد. همچنین، برخی بنادر ثانویه که از ترافیک کمتری برخوردارند، ممکن است گزینههای اقتصادیتری برای شرکتهای صادراتی باشند.
بستهبندی و فضای اشغالشده در کانتینر
نوع و حجم بستهبندی تأثیر مستقیمی بر هزینه نهایی حمل دارد. در حمل دریایی، نرخ حمل معمولاً بر اساس فضای اشغالشده در کانتینر محاسبه میشود (CBM)، نه فقط وزن. اگر بستهبندی بیش از حد بزرگ یا ناکارآمد باشد، ظرفیت کانتینر بهدرستی استفاده نمیشود و هزینه بیشتری پرداخت میشود. راهکار مناسب این است که بستهبندی بهگونهای طراحی شود که فضای خالی کاهش یابد و کالاها بهشکل فشردهتری در کنار یکدیگر قرار گیرند. همچنین استفاده از کانتینرهای اشتراکی (LCL) در مواردی که حجم بار پایین است، میتواند گزینه اقتصادیتری باشد.
هزینههای ناشی از تأخیر (دموراژ و Detention)
دموراژ به جریمهای گفته میشود که در صورت ماندن بیش از حد مجاز کانتینر در بندر یا پس از زمان تعیینشده برای تخلیه، به صاحب کالا تحمیل میشود. Detention نیز به مدتزمانی اطلاق میشود که کانتینر خارج از بندر نگه داشته شده ولی هنوز بازگردانده نشده است. این هزینهها معمولاً بهدلیل هماهنگ نبودن بین ترخیص گمرکی، انبار و حمل درونمرزی رخ میدهند. برای پیشگیری از این مشکل، باید برنامهریزی دقیق انجام داد، مدارک گمرکی را از پیش آماده کرد و تیم لجستیک را با زمانبندی شرکت کشتیرانی هماهنگ نگه داشت.
بیمه بار و مالیاتها
هزینه بیمه در حمل و نقل دریایی به نوع کالا، ارزش آن و مسیر حمل بستگی دارد. کالاهای حساس یا ارزشمند معمولاً نیاز به پوشش بیمهای وسیعتری دارند که هزینه بیشتری دارد. همچنین برخی کشورها مالیاتها و عوارضی بر حمل دریایی اعمال میکنند که بر هزینه نهایی تأثیر میگذارد. برای کاهش این هزینهها، میتوان با شرکتهای بیمه مختلف مقایسه انجام داد و طرحهایی با پوشش کافی اما هزینه منطقی انتخاب کرد. در مورد مالیاتها نیز استفاده از معافیتهای گمرکی یا مسیرهای تجاری خاص که شامل تخفیفهای مالیاتی هستند، میتواند کمککننده باشد.
استفاده از حمل ترکیبی برای کاهش هزینهها
در تجارت جهانی، استفاده از حمل ترکیبی بهعنوان یکی از راهکارهای مؤثر در کاهش هزینههای حمل و نقل دریایی شناخته میشود. حمل ترکیبی به معنای استفاده همزمان یا متوالی از چند روش حملونقل برای رساندن کالا از مبدا به مقصد نهایی است. این شیوه میتواند تعادل مناسبی بین سرعت، هزینه و انعطافپذیری ایجاد کند. یکی از مزیتهای اصلی حمل ترکیبی، امکان انتخاب ارزانترین مسیر یا وسیله در هر بخش از مسیر حمل است. علاوهبر کاهش هزینه، حمل ترکیبی مزایایی مانند کاهش تأخیر، بهبود ردیابی کالا و توزیع بهتر در بازارهای منطقهای را نیز به همراه دارد.
انتخاب مسیرهای حمل و نقل دریایی با هزینه کمتر
انتخاب هوشمندانه مسیر در حمل و نقل دریایی میتواند تفاوت زیادی در هزینه نهایی ایجاد کند. بسیاری از مسیرها با اینکه از نظر جغرافیایی نزدیکتر بهنظر میرسند، ممکن است بهدلایل سیاسی، بنادری با تعرفه بالا، یا ازدحام ترافیکی در بنادر، در عمل پرهزینهتر باشند. به همین دلیل، تحلیل مسیرهای مختلف حمل یکی از راهکارهای کلیدی برای کاهش هزینهها است.
نتیجهگیری
مدیریت هوشمندانه هزینههای حمل و نقل دریایی نهتنها به کاهش مخارج کمک میکند، بلکه عملکرد کل زنجیره تأمین را بهبود میبخشد و رقابتپذیری شرکت را در بازار افزایش میدهد. با توجه به نوسانات اقتصادی، افزایش قیمت سوخت، تغییرات قوانین گمرکی و فشار رقبا، دیگر نمیتوان بدون استراتژی مشخص در زمینه لجستیک دریایی عمل کرد.
خدمات بارفرابری شرکت هنزا ناو دریا
شرکت هنزا ناو دریا (هانزا) با افتخار خدمات مشاورهای و راهکارهای جامع در حوزه حمل و نقل دریایی، زمینی و هوایی ارائه میدهد. همچنین، در زمینه حمل و نقل دریایی نیز آمادهایم تا بر اساس نیازهای شما، راهکارهای مناسبی پیشنهاد کنیم. لطفاً در نظر داشته باشید که ارائه این خدمات ممکن است بسته به عواملی نظیر وضعیتهای عملیاتی، شرایط صنعت و سایر متغیرها نسبت به زمان درخواست سرویس متفاوت باشد. بنابراین، با توجه به نوسانات در نحوه ارائه خدمات در بازار، جهت اطمینان از دریافت سرویس مورد نظر از این مجموعه برای دریافت اطلاعات بیشتر و بررسی شرایط، لطفاً با تیم ما تماس بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید